Taalbarrière

Onlangs sprak ik een monteur die vertelde over een tafereel waarvan hij recentelijk getuige was en waarover hij zich hooglijk verbaasde. Het betrof een veiligheidsinstructie op een grote bouwlocatie. Deze bestond uit een instructiefilm gevolgd door een toets die met goed resultaat moest worden afgelegd om in aanmerking te komen voor een toegangspas.

De deelnemers moesten een aantal vragen schriftelijk beantwoorden. Van een viertal mensen van buitenlandse komaf slaagde er één voor de toets. Voor de overige drie (die de Nederlandse taal in het geheel niet machtig waren) bleek de toets een brug te ver. De begripvolle beveiligingsbeambte besloot over te gaan op een mondelinge beantwoording van de vragen. Vanzelfsprekend lukte dit ook niet. De man die ondanks zijn gebrekkige Nederlands wel was geslaagd, werd door de beambte gevraagd om als tolk te fungeren tussen de beveiligingsbeambte en het drietal. De vragen werden voorgelezen en door ‘de tolk’ vertaald. Het gegeven antwoord werd weer keurig ‘terugvertaald’ en door de beveiligingsbeambte genoteerd. Na afloop van deze sessie was de kandidaat ‘geslaagd’ en werd de toegangspas verstrekt. Dit ‘toneelstukje’ werd nog twee keer herhaald en uiteindelijk was iedereen geslaagd en mocht men aan de slag.

De monteur verbaasde zich over deze gang van zaken. Waren dit nu de antwoorden van de kandidaat of van de tolk? Had het drietal begrepen wat er was gezegd? En wisten ze wat de afspraken zijn die op deze locatie gelden? Dit was allemaal onduidelijk en natuurlijk ook niet controleerbaar.
Als klap op de vuurpijl vertelde de monteur ook nog dat niet lang daarvoor een ongeval had plaatsgevonden op deze locatie. Naar aanleiding daarvan waren de regels aangescherpt. Hoe was het daarvoor geweest?

Het rapport Staat van ernstige ongevallen. ‘Weer veilig thuis uit je werk’ van de Inspectie SZW beschrijft de bevindingen van 62 arbeidsongevallen. In twaalf dossiers betreft het ongevallen waarbij werknemers met een andere nationaliteit betrokken waren. De taalbarrière werd niet als expliciet probleem of oorzaak  genoemd.  Communicatie in de brede zin is wél vaak de oorzaak van ongevallen. Daarbij wordt aangehaald dat ‘het feit dat iemand voor het eerst op een locatie komt werken en niet altijd op de hoogte is van de afgesproken regels’ wel een rol speelt.

In dit licht gezien komt het beschreven ‘toneelstukje’ wel in een speciaal daglicht te staan.
Als het in de praktijk zo gemakkelijk gaat…