Noodstop bij machines van voor 1 januari 1995
Moeten oude machines, ouder dan 1-1-1995 een noodstop hebben? Waarmee moet je bij deze machines rekening houden? Vooral als je kijkt naar de VCA Checklijst 2017/6.0 vraag 9.2 'Worden arbeidsmiddelen en PBM gekeurd?'.
Behalve vraag 9.2 is ook 9.1 relevant. De tweede minimumeis luidt hier: 'Er wordt voldaan aan de VGM-eisen ter eliminering van potentiële risico's'. De vierde eis: 'Er is een periodieke update van de VGM-eisen op basis van de RIE, inspecties en keuringen'.
Machinerichtlijn
Machines die voor 1 januari 1995 zijn geproduceerd en in de handel gebracht, hoeven niet te voldoen aan de eisen van de Machinerichtlijn. Deze machines moeten echter wel voldoen aan de eisen van de Richtlijn Arbeidsmiddelen, zoals die is opgenomen in de Arbowetgeving (Arbobesluit, Hoofdstuk 7). Er dient een risicobeoordeling uitgevoerd te worden volgens art 7.1 Risico-inventarisatie en -evaluatie arbeidsmiddelen.
Er zijn oude machines die soms wel voorzien zijn van een noodstop. Echter in hoeverre de betrouwbaarheid en effectiviteit van de noodstopinrichting voldoet aan de gestelde eisen, is zonder nader onderzoek (RIE Arbeidsmiddelen) niet vast te stellen.
Opmerking: de machine draait na bediening van de noodstop nog wel geruime tijd door (uitloop) en staat niet direct (< 1 sec) stil.
Zonder risicobeoordeling per machine (of identieke machinegroep) is niet aan te geven of voor niet-CE machines een (extra) noodstopvoorziening noodzakelijk is. Bepaald moet worden of een noodstopinrichting het risico wel of niet verminderd.
Adviezen
Daarom de volgende adviezen
- Per machine (of identieke machinegroep) dient een risicobeoordeling uitgevoerd te worden om te bepalen of de huidige uitvoering voldoet aan het gestelde in het Arbobesluit.
Uit deze risicobeoordeling zal blijken of de machine aan de wettelijke eisen voldoet of dat aanvullende maatregelen nodig zijn zoals bv. het installeren van een (extra) noodstop.
Opmerking: Indien een (extra) noodstop dient te worden aangebracht dient deze voorziening te voldoen aan de huidige normen zoals in de Machinerichtlijn wordt aangegeven.
- De noodstopknop moet te allen tijde vanaf de bedienplaats van het arbeidsmiddel bereikbaar zijn.
- Voor de niet CE-gemarkeerde machines, die wel voorzien zijn van een noodstopinrichting, dient de betrouwbaarheid van de noodstopinrichting te worden getoetst. Dit hoeft niet volgens de huidige norm NEN-EN-ISO 13849-1:2016 indien dit door ontbrekende componentgegevens niet haalbaar is. Dan kan volgens de (oude) NEN-EN 954-1:1997 worden getoetst.
- Uiteraard moet eerst via een risicobeoordeling vastgesteld zijn dat de aanwezige noodstopinrichting een toegevoegde veiligheidswaarde heeft.
- Een opklapbare afscherming, stofkap of beveiligingsrek dient binnen 1 à 2 seconden de machine te stoffen en mag niet de functie hebben als noodstop.
- Zorg voor een risicobeoordeling / risico-inventarisatie en -evaluatie per arbeidsmiddel al of niet uitgevoerd tijdens de algemene RI&E. Leg bevindingen per arbeidsmiddel vast (aantoonbaarheid).
- Geef voorlichting en instructie aan de werknemers inzake een juist gebruik van de machines en de werking van de beveiligingen. Handen/armen mogen nooit in draaiende machines worden gebracht.
- Houd toezicht op het naleven van het veilig gebruik van de machines met name het verbod om beveiligingen te overbruggen of onklaar te maken.
- Laat de werknemers periodiek (bv. maandelijks) de beveiligingen testen en maak dit aantoonbaar.
- Neem machine buiten bedrijf bij een geconstateerd defect en repareer dit direct.
- Laat werknemers defecten en dergelijke terstond melden en neem actie.
- Zorg voor een periodiek onderhoud van de machine door een deskundig persoon. Zorg hierbij dat de machine hierbij buiten bedrijf wordt genomen en blokkeer tegen onbedoeld inschakelen. Dus: stekker eruit of vergrendel de werkschakelaar.
- Leg per machine de onderhoudsfrequentie vast en houdt een logboek bij. (Aantoonbaarheid!)
- Neem in het periodiek onderhoud ook het testen van de veiligheden op op goede werking en de inspectie van de componenten op slijtage en vervuiling. Reinig/smeer/vervang zo nodig.
- Zorg voor een regelmatige, adequate reiniging van de machinedelen door de werknemers. Zorg hierbij dat de machine buiten bedrijf wordt genomen en blokkeer tegen onbedoeld inschakelen. Dus: stekker eruit of vergrendel de werkschakelaar.
Kortom
Samengevat hoeven machines die voor 1 januari 1995 zijn geproduceerd en in de handel gebracht, niet te voldoen aan de eisen van de Machinerichtlijn. Deze machines moeten echter wel voldoen aan de eisen van de Richtlijn Arbeidsmiddelen, zoals deze is opgenomen in de Arbowetgeving (Arbobesluit, Hoofdstuk 7).
Er dient per arbeidsmiddel een risicobeoordeling uitgevoerd te worden volgens art 7.1 Risico-inventarisatie en -evaluatie arbeidsmiddelen.
Indien machines direct stoppen (binnen 1 à 2 seconden) na uitschakelen middels een stopknop of de werkschakelaar dan vermindert een noodstop niet een eventueel risico en behoeft niet aangebracht te worden.
Let op!
Natuurlijk moet er ook periodiek een NEN 3140 keuring plaatsvinden. Zonder CE-markering wordt de machine per definitie afgekeurd, tenzij er een goede risicobeoordeling voor de machine aanwezig is!
Lees ook:
Inspecteren en keuren arbeidsmiddelen